काठमाडौं । बच्चा जन्मिएपछि धेरै पटक आमाको व्यवहार, शारीरिक परिवर्तन र समस्याबारे कुरा गरिन्छ । पिता बन्ने पुरुषबारे कसैले पनि कुरा गर्दैनन् । पहिलो पटक पिता बनेपछि पुरुषको मन–मस्तिष्कमा कस्तो खालको असर हुन्छ भन्नेबारे कसैले सोचेको छ त रु कसैले यसबारे कुरा गरेको सुनिँदैन, यस्ता कुरामा कसैले ध्यानसमेत दिँदैनन् ।

तर यसबारे हालै एक अन्तरराष्ट्रिय अनुसन्धान गरिएको छ । जसमा पिता बन्ने पुरुषको दिमागको स्थिति कसरी परिवर्तन हुन्छ भन्नेबारे जानकारी दिइएको छ । नयाँ पिताको शरीरभित्र पनि न्युरोलोजिकल परिवर्तन हुन्छन् । यद्यपि, अनुसन्धान व्यापक रुपमा गरिएको त छैन तर दिमागभित्रका पत्र आमा बन्ने महिलाको मात्रै परिवर्तन हुँदैन भनेर चाहिँ स्पष्ट रुपमा यसमा भनिएको छ । पहिलो पटक पिता बन्ने पुरुषको न्युरल सबस्ट्रेट्स अर्थात् सहज भाषामा भन्ने हो भने दिमागको पत्रमा परिवर्तन आउँछ ।

नयाँ जिम्मेवारी र भूमिकासँगै पुरुषहरुको दिमागमा असर पर्छ । शोधमा पत्ता लागे अनुसार पहिलो पटक पिता बन्ने पुरुषको दिमागमा भएका कोर्टिकल भोल्युममा एक वा दुई प्रतिशतको कमी आउँछ । यो एक प्रकारको संकुचन हो जुन दिमागको डिफल्ट मोड नेटवर्कसँग जोडिएको हुन्छ । पुरुषले ‘म पिता बनिसकेको छु’ भनेर स्वीकार गर्ने बित्तिकै उनको दिमाग खुम्चिन थाल्छ । यो शोध हालै सेरेब्रल कर्टेक्समा प्रकाशित भएको छ ।

‘ओहो, दिमाग नै खुम्चिने रु यो त बर्बाद पार्ने खालको रहेछ’ भन्ने धेरैलाई लाग्ला तर साँच्चै भन्नुपर्दा यो कुनै खराब कुरा होइन । वास्तवमा यसले दिमागको शुद्धतालाई बढाउँछ । दिमागलाई बढी रिफाइन गर्छ । यसो हुँदा बच्चासँग पिताको मानसिक सम्बन्ध उत्कृष्ट हुन्छ । बच्चासँग उनको सम्बन्धमा प्रेम अंकुरित हुन्छ । आमा बन्ने महिलामा यो प्रक्रिया अलि बढी हुन्छ त्यसैले उनीहरुको बच्चासँग लगाव, प्रेम र सम्बन्ध बढी घना र गहिरो हुन्छ, बढी बलियो सम्बन्ध हुन्छ ।

यसअघि गरिएका अनुसन्धानमा बच्चाको जन्मपछि पुरुषको दिमागमा थोरै परिवर्तन आउँछ भनेर भनिएको थियो । नयाँ अनुसन्धानमा भने कति र कस्तो परिवर्तन आउँछ त भन्ने कुरामा ध्यान दिइएको छ । यो अनुसन्धान म्याग्नेटिक रेसोनेन्स इमेजिङ डेटामा आधारित छ जसमा पहिलो पटक पिता बनेका ४० व्यक्तिको दिमागलाई बच्चा जन्मिनु अघि र पछि विश्लेषण गरिएको छ । अनुसन्धानमा २० जना स्पेनका नागरिक संलग्न थिए भने २० अमेरिकी नागरिकको उपस्थिति थियो ।

यसका साथै थप १७ जना व्यक्तिको दिमागको अध्ययन पनि गरियो जसका सन्तान थिएनन् । सबैको डाटा एकैपटक संकलन गरेपछि दुईवटा प्रयोगशालामा उनीहरुको दिमागको आयतन, मोटाई र ढाँचागत विकासको अनुसन्धान गरियो । यो अनुसन्धानपछि के पत्ता लाग्यो भने पहिलो पटक पिता बनेका पुरुष महिलाको तुलनामा बच्चामाथि कम समय वा ध्यान दिन्छन् भने उनीहरुको दिमागमा असर परेन भन्ने होइन । उनीहरुले पिता बन्ने जिम्मेवारी महसुस गर्छन् । पुरुषलाई पनि पोस्टपार्टम डिप्रेशन हुन्छ तर यसबारे कहिल्यै ध्यान दिइँदैन ।

साधारणतया जब कुनै खालको खुसी महसुस हुन्छ तब दिमागको सबकार्टेक्समा असर पर्छ । तर यहाँ त्यस्तो केही हुँदैन । पिता बनेपछि पुरुष खुसी त हुन्छन् तर उनीहरु पोस्टपार्टम डिप्रेशनको पनि शिकार हुनसक्छन्, उनीहरुको दिमाग खुम्चिने गर्छ किनभने अब उनीहरुलाई एउटा नयाँ जिम्मेवारी थपिएको हुन्छ