सुर्खेत । कर्णाली प्रदेशको राजधानी वीरेन्द्रनगर–४ कालागाउँ सुर्खेतमा रहेको हालको प्रदेश अस्पताल सुर्खेत जिल्लाको पुरानो सदरमुकाम गोठीकाँडामा वि.सं. २०१९ सालमा स्वास्थ्य केन्द्रको रुपमा स्थापना भएको थियो ।

वि.सं. २०२४ सालमा सुर्खेत उपत्यकामा स्थानान्तरण हुँदै वि.सं. २०२९ सालमा १५ शय्या र २०३० सालमा जिल्ला अस्पतालको रुपमा स्थापना भएको अस्पताल हो । त्यस समयमा अस्पतालको अवस्था निकै नाजुक थियो । भरपर्दो पूर्वाधार, विशेषज्ञ डाक्टर पनि थिएनन् ।

त्यो समयमा अस्पतालमा प्राथमिक उपचारबाट मात्रै बिरामीहरूको उपचार हुने गरेको थियो । तर, राजनीतिक घटनाक्रमसँगै वीरेन्द्रनगर तत्कालीन क्षेत्रीय सदरमुकामपछि अस्पतालको पनि स्तरोन्नति हुँदै गयो । २०४९ सालमा २५ शय्याको जिल्ला अस्पतालका रुपमा स्तरोन्नति भएको थियो ।

सुर्खेतका छिमेकी जिल्लाहरू दैलेख, सल्यान र जाजरकोटका बिरामीहरूको लागि पायक पर्ने अस्पताल भएपछि २०६२ साल फागुन ७ गते मध्यपश्चिमाञ्चल क्षेत्रीय अस्पतालको रूपमा स्तरोन्नति भएको हो ।

विशेषज्ञ चिकित्सकको अभावमा क्षेत्रीय अस्पतालबाट नेपालगञ्जको भेरी अञ्चल अस्पतालमा बिरामीहरू रेफर गर्नुपर्ने बाध्यता कायम रहेको थियो भने आइसियु, एनआइसियु, भेन्टिलेटर जस्ता अत्याधुनिक उपकरणको अभाव हटेको थिएन ।

पूर्वाधार र जनशक्ति अभावबाट गुज्रिँदै अस्पतालले सेवा दिनुपर्ने अवस्था कायमै थियो । मुलुक संघीय संरचनामा गएपछि २०७५ साल कात्तिक १३ गते अस्पताल प्रदेश सरकार मातहतमा आयो । प्रदेश सरकार मातहतमा आएपछि भने अस्पतालको ठूलो फड्को मारेको छ ।

प्रदेश सरकारको जबाफदेही र चिकित्सकहरूको अथक प्रयासपछि अहिले अस्पतालको अवस्था फेरिएको छ । अहिले आइसियु, एनआइसियु, भेन्टिलेटर, जटिल प्रकृतिका शल्यक्रिया, डाइलाइसिस, पत्थरीको उपचार, अत्याधुनिक एक्स–रे तथा जटिल प्रकारका हाड जोर्नीको समेत सेवाहरू अस्पतालबाट सम्भव भएका छन् ।

अस्पतालले पछिल्लो पटक जटिल प्रकृतिका शल्यक्रियाहरू पनि कर्णालीमा विस्तार गर्दै गएको छ । पछिल्लो समयमा विभिन्न सेवा विस्तार गर्दै जटिल प्रकारका रोगहरूको सहज तरिकाले उपचार गर्दै आएको अस्पतालले जनाएको छ ।

केही समय अघि अस्पतालले एक महिलाको हिपजोर्नीको सफल शल्यक्रिया गरेको छ । प्रदेश अस्पतालका हार्डजोर्नी विशेषज्ञ एवम् प्रवक्ता डाक्टर विकास केसीसहितको टोलीले २६ वर्षीय महिलाको जटिल प्रकृतिको शल्यक्रिया सफलता पूर्वक गरेको हो । हिपजोर्नीको हड्डी खिएको समस्याबाट ग्रस्त वीरेन्द्रनगर–१२ की उक्त महिलाको हिपजोर्नीको शल्यक्रिया सफल भएको डाक्टर केसीले जानकारी दिए ।

हिपजोर्नीको सफल शल्यक्रिया गरेर कृत्रिम जोर्नी राखिएको केसी बताउँछन् । ‘यो शल्यक्रिया भनेको हाड जोर्नीकै मुख्य र महत्त्वपूर्ण शल्यक्रिया हो ।’ डाक्टर केसीले भने, ‘विषेशगरी यस्तो समस्या जन्मजात, वंशाणुगत गुण, बाथ रोग वा कुनै बेला चोटपटकका कारण हिपजोर्नी समस्या देखिन्छ। तर, हाम्रो टिमले सफल शल्यक्रिया गरेको छ ।’

अप्रेसन गरिएको महिलाको जोर्नी भने सिकलसेल रोगका कारण सुकेको केसी बताउँछन् । ‘त्यहीँ जोर्नी पुनः काम गर्न सक्ने अवस्था थिएन अप्रेसनबाट त्यसलाई हटाएर कृत्रिम जोर्नी फेरिएको हो,’ डाक्टर केसीले भने, ‘यस्तो प्रकृतिको शल्यक्रिया बुटवलदेखि यता पश्चिम नेपालका कुनै पनि अस्पतालमा नहुने र प्रदेश अस्पतालमा तेस्रो पटक सफल अप्रेसन गरिएको हो ।’ डाक्टर केसीकाअनुसार गत कार्तिकमा पनि दुई जनाको हिपजोर्नीको सफल शल्यक्रिया गरिएको थियो ।

हाल कर्णालीमै हार्डजोर्नी विशेषज्ञ एवम् अस्पतालका प्रवक्ता समेत रहेका डाक्टर केसीले आगामी दिनमा क्यान्सर जस्तो गम्भीर रोगको उपचार गर्नेगरी पूर्वाधार थप सँगसँगै अस्पतालमा हाल नाक, कान, घाँटीको अप्रेसन, टाउकोमा रगत जमेको, मासु पलाएको, मेरुदण्ड, ठूलठूला घाउको अप्रेसन, टेलिमेडिसियन, फिस्टुला, दूरबिनबाट पित्त थैलीको अप्रेसन जस्ता अत्याधुनिक सेवाहरू दिँदै आइरहेको बताए ।

कर्णाली प्रदेश सरकारले प्रदेश राजधानी वीरेन्द्रनगर सुर्खेतमा रहेको प्रदेश अस्पताललाई स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठान (शिक्षण अस्पताल)का रुपमा स्तरोन्नतिका लागि सरोकारवालाहरुसँग छलफल थालेको छ ।

कर्णालीको सामाजिक विकास मन्त्रालयले अस्पताललाई प्रतिष्ठानका रुपमा विकास गर्न चालू आर्थिक वर्षमा बजेट विनियोजनसमेत गरेको छ। प्रदेश अस्पताललाई स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठानको रुपमा स्तरोन्नति गर्नका लागि भएको कार्यक्रममा कर्णाली प्रदेशमा आवश्यक दक्ष स्वास्थ्य जनशक्ति उत्पादनका लागि प्रतिष्ठान आवश्यक रहेको सरोकारवालाहरूले बताउन थालेका छन् ।

अस्पतालका निर्देशक प्राध्यापक डाक्टर डम्बर खड्काले पर्याप्त भौतिक पूर्वाधार, प्रयोगात्मक अभ्यासका लागि बिरामीको चाप, विभिन्न संकाय तत्काल सञ्चालन गर्न सक्ने दश जनशक्ति उपलब्ध भएकाले प्रतिष्ठानको रुपमा विकास गर्न सकिने बताए । प्रा.डा. खड्काले स्वास्थ्य तथा शिक्षा क्षेत्रको विस्तारका लागि प्रतिष्ठान जरुरी रहेको बताउँदै हरेक प्रदेश राजधानीमा स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठान स्थापना भइसकेकाले कर्णाली प्रदेशमा पनि स्वास्थ्य क्षमता सुदृढीकरण गर्न, स्वास्थ्य अनुसन्धान गर्न प्रतिष्ठान आवश्यक रहेको बताए ।

निर्देशक डा. खड्काले भने, ‘चालू आर्थिक वर्षमा मिर्गौला प्रत्यारोपण सेवा, क्याथ ल्याब स्थापनाका साथै एमआरआई मेसिन जडान गर्ने लक्ष्य पनि अस्पतालले लिएको छ । आगामी तीन वर्षभित्र भवनको तला थपका लागि बहुवर्षे ठेक्का प्रक्रिया सुरु भएको, ५०० शय्याको अस्पताल सञ्चालन, बाल अस्पतालको निर्माण र सञ्चालन गर्ने योजना रहको अस्पतालले लिएको छ ।’

यता नेपाल मेडिकल काउन्सिलका अध्यक्ष प्रा.डा. भगवान कोइरालाले अस्पताल प्रदेश सरकारको स्वामित्वमा भएपनि प्रतिष्ठान स्थापनाका अब्बल रहेको बताएका छन् । उनले भने, ‘म केही वर्ष अगाडि यहीँ ठाउँमा आएको पनि थिएँ । अस्पताल पूरा भने थिएन । अहिले हेर्दा व्यवस्थित र सेवा प्रवाहमा राम्रो फड्को मारेको देख्दा खुसी लायो । कुनै पनि अस्पतालले दिने सेवा सुविधा क्लियर रुपमा राम्रो हुँदै गयो भने शिक्षण, प्रशिक्षण र पठन पाठन प्रक्रियाका लागि माहोल बन्दै जान्छ । त्यो दिशामा अस्पताल अगाडि बढेको देखिन्छ ।’

यस्तै, प्रदेश सरकारले यस वर्षका लागि प्रदेश अस्पतालका लागि भनेर ५२ करोड ४५ लाख बजेट विनियोजन गरिएको सामाजिक विकासमन्त्री यज्ञबहादुर बिसीले जानकारी दिए । मन्त्री बुढाक्षेत्रीले कर्णालीको स्वास्थ्य शिक्षाको विकासका लागि प्रतिष्ठान स्थापना गर्ने अवधारणा अघि सारेको र प्रदेश अस्पतालको स्तरोन्नति र प्रतिष्ठानको रुपमा विकास गरेर जटिल स्वास्थ्य समस्याको उपचारका लागि प्रदेश बाहिर जान नपर्ने गरी सेवा प्रदेश सरकारले गर्ने दाबी गरे ।

हाल ३२५ शय्याको अस्पतालमा ८२ डाक्टर, २०४ नर्ससहित ६४० कर्मचारी छन् । अस्पतालमा दैनिक औसत ४०५ बिरामी भर्ना हुने तथ्यांकक अस्पतालसँग रहेको छ ।